Sıfır Atık

İsrafın önlenmesi ve insanoğlunun hayatını idame ettireceği kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla, nelerin atık oluşumuna neden olduğunun araştırılması, bu nedenlerin ortadan kaldırılması veya asgariye indirilmesi, atık oluşumu önlenemediği takdirde ise bunların mümkün olan en uygun yöntemler geri dönüşümünün sağlanması sıfır atık olarak nitelendirilmektedir.

Atık yönetiminin temel yapısını oluşturan bu anlayış ile toplum bilinçlendirilerek, çeşitli projelere katkı sunmaları sağlanır. Sıfır atık ile ilgili yürütülen projeler kapsamında çalışan firmalar, yerel yönetimler, vakıflar ve derneklerin faaliyetlerine destek vermek, doğanın geri dönüşebilir materyallerinin kullanılarak kirlenmesini engellemek başlı başına bir insanlık görevidir.

Geri dönüştürülebilir tüm maddelerin bu kapsamda değerlendirilmesi önemlidir. Doğaya karışmadan tekrar endüstri sürecine dahil edilmesi, sonra yeniden insanların kullanımına sunulması, sonra istenen nitelikleri taşıyorsa yeniden geri dönüştürülmesi gibi bir döngü, kaynakların verimli kullanılması adına gereklidir. Giderek kalabalık hale gelen dünyadaki kaynakların bu şekildeki bir anlayışla kullanılması, nüfus-kaynak dengesinin sağlanmasına olanak verir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinesinde yürütülmekte olan “Sıfır Atık Projesi” gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakma genel amacına hizmet etmektedir. Temiz bir dünyanın oluşması için çağımızda atacağımız adımların yer aldığı projenin uygulanmasına Milli Eğitim Bakanlığı da katkı sunmaktadır. Okullarda genç yaşta kazandırılacak sıfır atık anlayışı ile vatandaşlarımızın bu top yekün seferberliğe iştirak etmeleri sağlanmaktadır.

İsrafın önlenmesini, doğal kaynakların verimli kullanılmasını, atık miktarının azaltılmasını, atıkların kaynağında ayrıştırılmasını, atıkların geri kazandırılarak ekonomiye de katkı sağlanması boyutlarını içeren sıfır atık projesinin uygulanmasıyla birlikte eskisinden çok daha faydalı bir anlayış hakim olmaya başlamıştır.

Bundan 100 yıl öncesiyle karşılaştırıldığında kişi başına düşen enerji tüketimi miktarı üç kat, ham madde kullanımı iki kat ve dünya nüfusu ise beş katına çıkmıştır. Nüfusun artması, sanayileşmenin artması, kentleşme olgusunun hakim olması ve tüm bunlara dayalı olarak tüketimin bilinçsizce fazlalaşması kaynakların aşağı doğru bir ivme kazanmasına neden olmuştur.

Sıfır atık konusunda geri dönüşümün önemi çok büyüktür. Öncelik sıfır atık oluşumunu önlemek olsa da, günümüz dünyasında bunu tamamıyla engellemek mümkün değildir. Bu yüzden oluşan atıkların geri dönüştürülerek ilgili endüstri sürecinde işlenmesi ve tekrar kullanıma sunulması çok büyük bir fayda sağlamaktadır.

Geri dönüşüm işleminin sağlıklı şekilde cereyan edebilmesi için, geri dönüştürülme özelliği olan, kağıt, cam ve diğer materyallerin Bakanlık tarafından lisans verilen firmaların toplama noktalarına bırakılması önem azar. Eder. Bu tür maddelerin normal çöp kutularına atılması, dönüştürülme özelliklerin yitmesine neden olabilmektedir.

Sıfır atık yönetmeliği 30289 sayı ve 12 Temmuz 2019 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelikte sıfır atık çalışmalarını amacı, kapsamı ve dayanakları yer almaktadır. Ayrıca bu bağlamda Bakanlığın, İl Müdürlüklerinin, mülki idare amirlerinin, mahalli idare amirlerinin görev, yetki ve sorumlulukları da detaylıca belirtilmektedir.

Sıfır atık hizmeti verecek binaların ve kampüslerin ne tür yükümlülükleri olduğu da ayrı bir maddede belirtilmiştir. Aynı zamanda atıkların işleneceği, yönetileceği ve transfer edileceği endüstri bölgeleri ile havalimanlarının yükümlülükleri de yer almaktadır.

Sıfır atık yönetim sistemini kurma yükümlülüğü, sistemin kurulması, atıkların biriktirilmesi, toplanması, biriktirme ekipmanlarının sahip olması gereken nitelikleri yer alarak belirli bir standart oluşturulmak istenmektedir. Sıfır atık belgesi ile ilgili yükümlülükler, başvurular, başvuruların değerlendirilmesi ve belge iptaline ilişkin hükümler bulunmaktadır.

Sıfır atık bilgi sistemi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından oluşturulmuş, verilerin online ortamda toplanmasını sağlamak amacıyla kurulmuş entegre bir sistemdir. Sıfır atıklarla ilgili veri girişlerinin yapıldığı bu sistem tüm ülke politikasının oluşturulmasına da katkı sağlamaktadır.

Bilgi sistemine girişler kurum amiri tarafından yapılmakta ve E-devlet sistemi üzerinden mümkün olmaktadır. Vatandaş girişi kısmından girilerek firma kaydı yapılmaktadır. Sisteme yapılacak girişler için firma bilgilerinin kapsamlı şekilde işlenmesi gerekmektedir.

Sıfır atık bilgi sistemine giriş için ise öncelikle firma ve tesis bilgilerinin kaydedilmesi gerekmektedir. EÇBS sistemine giriş yaptığınızda tesis listesine tıklamanız lazım. Üst tarafta uygulama ekle butonu yer alır. Kayıtlı değil bilgisi görünüyorsa Ekle kısmından firmanızı eklemeniz gerekiyor. Uygulamaya firmanızı dahil ettikten sonra gerekli veri girişleri yapılabilmektedir.

Sıfır atık belgesine sahip olmak için belirli özellikleri taşımanız gerekmektedir. Bu başvuru süreciyle ilgili bilgiler hem bakanlığın sayfasında hem de tüm İl Şehircilik Müdürlüklerinin web sitelerinde detaylı şekilde anlatılmaktadır. Hangi faaliyetlerin sıfır atık belgesi kapsamında değerlendirilmeyeceği de ilgili kılavuzlarda yer almaktadır.

Temel seviyede belge başvuruları genelde her yıl Ocak ayı içinde yapılmaktadır. Gümüş, Altın ve Platin şeklindeki nitelikli belgelerin başvurusu ise, temel belgeyi aldıktan 1 yıl sonra yapılabilir. Bu belgeyi almak zorunda olan birçok kamu kurum ve kuruluşu bulunmaktadır. İlgili başvuru sürecinin tüm ayrıntıları kılavuzda yer almakla birlikte, hangi niteliklere sahip olunması gerektiği de detaylıca belirtilmektedir.

Sıfır atık belgesi almak için öncelikle sıfır atık yönetim sistemi oluşturulması gerekmektedir. İlgili çalışmaların yapılabileceğine dair bir ortam hazırlamak bu belgeye başvurmak için öncelikli şarttır. Bu sistemi kuran tüm yerleşkeler ve yerel yönetimler başvuru yapabilir.

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri tarafından verilen sıfır atık belgesi farklı seviyelerde verilebilir. Temel belge alınabileceği gibi nitelikli belgelere de başvuru yapılabilir. İlk basamakta sıfır atık bilgi sistemine firmanın veya kurumun eklenmesi işlemi amirler tarafından yapılmalıdır. Bu sistemden daha önce ise Entegre Çevre Bilgi Sistemine kayıt olmak unutulmamalıdır.

Sıfır atık bilgi sisteminde alınmak istenen belgenin gerektirdiği tüm evraklar ve dokümanlar sisteme yüklenmelidir. Yaptığınız başvuru İl Müdürlükleri tarafından 1 ay içinde değerlendirilmektedir. İlk incelemede eksik belgelerin tespit edilmesi halinde ise başvuru sahiplerine eksiklerini tamamlamaları için bilgi verilir. Bu bilgiler başvuru süreci içinde olup toplamda 30 gün içinde temin edilmelidir. Belirtilen süre sınırı içinde eksik belgelerin tamamlanmaması, başvurunun reddine sebeptir.

Başvurular İl Müdürlükleri tarafından olumlu değerlendirilirse Temel Seviyede Sıfır Atık Belgesi almaya hak kazanırsınız. Yerel bazdaki kurum ve kuruluşlar temel belge alabilir ancak daha kalabalık ve üst düzey hizmet veren işletmelerin ise nitelikli belge almaları gerekir.

Gümüş, altın veya platin belgelerini alması zorunlu olan yerler arasında, 50 odadan daha çok mekanı olan konaklama tesisleri, il belediyeleri, 50 binden fazla nüfusu olan ilçe belediyeleri, limanlar, otobüs terminalleri, tren terminalleri, havalimanları, alışveriş merkezleri ve organize sanayi bölgeleridir.